Türk Şirketler İçin İhracat Rehberi

Uluslararası ticaret, bir başka ülkeye mal veya hizmet satmak, klasik tabirle ihracat, günümüz şirketleri için bir seçenek değil, zorunlu satış kanallarından biri haline geldi. Globalleşme, serbest ticaret, dijital dönüşüm, tüm bu kavramlar, iki binli yıllarla birlikte ticaretin doğasını ve etki alanını hızla değiştirdi. Meslekler, ürünler, şirketler hızla değişiyor dönüşüyor. Değişimin hızına ayak uydurmak, varlığını devam ettirebilmek, inovasyon ise bir adım öne geçmek anlamına geliyor.

İhracatla ilişkilendirdiğimiz bu kavramları daha yalın bir dille şöyle açıklayabiliriz. Perakende çalışan işletmeleri kısmen ayırıyoruz ama geri kalanlar için artık lokal bir işletme olarak kalmak bir seçenek değil. İster üretim yapsın, ister mal veya hizmet alım satımına aracılık ediyor olsun, rekabet edebilmek için tüm şirketler, ihracata kanalize olmak zorunda. Sadece bulunduğu şehirde veya ülke genelinde satış yapmak isteyen bir şirket düşünün. Pazarlama faaliyetlerini lokal olarak yürütüyor. Yerel satış ve pazarlama çalışanları veya e-ticaret mağazası aracılığıyla, ürün veya hizmetlerini kendi bölgesinde pazarlıyor, sınırlarını çizmiş.

Ancak global olmayı seçmese de rakipleri sadece yerel değil. Aynı sektörde, benzer ürünleri satan, binlerce yabancı şirket rakibi. Çünkü yüzbinlerce şirket, Alibaba, Amazon, Madein China gibi B2B siteler üzerinden Türkiye’deki potansiyel müşterilere ulaşıyor. Sosyal medya kanalları üzerinden binlerce kilometre ötedeki Türk müşterilerine ürün ve hizmetlerini tanıtıyorlar. Ticaret fuarlarına katılarak, enformasyon topladığı Türk şirketleri ziyaret ederek, numune göndererek, ürün ve hizmetlerini, Türkiye dahil dünyanın dört bir yanına satmaya çalışıyor.

Kısaca, yerel pazarla yetinmek, artık pek çok sektör için seçenek değil. İhracata yatırım yapmak, ihracat odaklı satış ve pazarlama stratejileri geliştirmek, ürün ve hizmetlerini yabancı piyasalarda satılabilir hale getirmek lazım. Üstelik ihracat yapmak artık hiç de zor değil. Yazımızın başında bahsettiğimiz değişim süreci, ihracat süreçlerini daha ulaşılır, daha kolay, daha düşük maliyetlerle yapılabilir hale getirdi.

İhracat İçin Gerekli belge, Doküman ve İzinler

İhracat yapabilmek için, fatura kesebilmeniz ve fatura kesebilmek için şirket olmanız gerekiyor. İşletmenizin türüne göre, ticaret odasına veya Esnaf sanatkarlar odasına zaten üyeliğiniz olması gerekiyor. İhracat aşamasında, menşe şehadetnamesi (ürünlerin Türkiye’de üretildiğini gösteren belge) veya ATR belgesi (AB üyesi ülkelere ihracat yapıldığında gümrük vergilerinden muafiyet sağlayan belge) almanız gerektiğinde, bu belgelerin temini ve onayı ticaret odaları veya esnaf sanatkar odaları aracılığıyla yapılmaktadır. Bir şirket olma koşulunu sağladıktan sonra, ihracat yapmak için sağlamanız gereken koşulları madde madde listeledik:

Gümrük Müşavirine Vekalet Vermek: İlk yapmanız gereken bir Gümrük Müşavirine vekalet vermek. Gümrük müşavirine noter aracılıyla, müşavirin hazırladığı standart bir vekaletname metni ile, belirleyeceğiniz bir süre zarfında, örneğin 1 yıl boyunca, Türkiye genelinde veya bulunduğunuz şehirde bulunan gümrük noktalarında sizin adınıza işlem yapabilme yetkisi vermelisiniz. Gümrük müşaviri, her sene başında açıklanan, Gümrük Müşavirliği asgari ücret tablosunda belirlenen fiyatların altında olmamak kaydıyla, her bir ihracat ve ithalat beyannamenize dair hizmet bedeli için fatura kesecektir.

İhracatçı Birliğine Üyelik: Daha sonra, bulunduğunuz bölge veya meslek grubunuza dair bir ihracatçı birliğine üye olmalısınız. İhracatçı birliklerine kayıt işlemleri başvurunuza istinaden aynı gün içerisinde tamamlanabilmektedir. Örneğin, İstanbul’da faaliyet gösteren ve hazır giyim ürünleri üreten veya satan bir şirket iseniz, İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) veya İstanbul İhracatçı Birlikleri (İİB) üye olabilirsiniz. İhracat yapmak için, ihracatçı birliklerine üye olmak ve her sene üyelik aidatı ödemek suretiyle üyeliğin yenilenmesi zorunludur.

İhracat Aşamasında kullanılacak evrak ve evrak şablonlarının hazırlanması: İlk yurtdışı satışınızı gerçekleştirdiğinizde, yani ilk ihracat dosyanızı hazırlama
aşamasında aşağıdaki evraklara ihtiyaç duyacaksınız:

a) Türkçe fatura veya e-fatura: Yurtiçi satış yapıyor gibi standart bir fatura ile KDV bedeli eklemeden, yurtdışındaki müşteriniz adına fatura kesebilirsiniz, bu faturayı, fatura bilgilerine göre beyanname hazırlayabilmesi için gümrük müşavirinize teslim edecekseniz. Eğer e-fatura mükellefiyseniz, sistem üzerinden ihracat faturası kesebilmeniz için, size e-fatura hizmeti sunan firmadan teknik destek alın. E-fatura şablonu, yurtiçi e-fatura şablonundan farklıdır.

b) Çeki listesi (paket listesi): Sevk edeceğiniz koli sayısını, kolilerin ölçü ve ağrılıklarının belirtildiği tablodur. Şirketinizin ünvanı belirtecek şekilde, basit bir
excel şablonu ile hazırlayabilirsiniz, Çeki listesinin standart bir formatı yoktur ve kıymetli evrak değildir.

c) Invoice (İngilizce fatura): Yurtdışına, yük beraberinde gönderilmek üzere hazırlanan, ürün bilgileri, ödeme yöntemi, teslim yöntemi, banka bilgileri gibi
bilgilerin yer aldığı, excel veya Word formatında hazırlayabileceğiniz bir belgedir.

Standart bir şablonu yoktur, internet üzerinden örnekler bulup, şirketinize göre bir şablon oluşturabilirsiniz.

d) Packing List: Çeki listesinin, içeriğinin İngilizce hazırlanmış halidir. Invoice ile birlikte, araç beraberinde, malın teslim edileceği ülkede gümrük işlemlerinde kullanılmak üzere müşterinize gönderilmesi gereken bir evraktır. Standart bir şablonu yoktur, internet üzerinden örnekler bulup, şirketinize göre bir şablon oluşturabilirsiniz.

e) Menşe Şehadetnamesi (Certificate Of Origin)veya ATR.1 veya EUR1: Gümrük müşavirinize Türkçe fatura ve çeki listesi gönderdikten ve nakliyecinizin hazırladığı konşimento teslim edildikten sonra, gümrük müşaviriniz sizin adınıza bu belgelerden birini hazırlar ve Ticaret odasına onaylatır.

ATR.1 sadece AB üyesi ülkelere ihracat yapmanız durumunda hazırlanır ve ithalatçının ülkesinde malların gümrük vergisinden muafiyetini sağlar.

EUR.1 ikili ticaret anlaşması yaptığımız ülkeler örneğin İsrail, Makedonya, Bosna’ya yapacağınız ihracatlarda hazılanır ve ithalatçının ülkesinde malların gümrük vergisinden muafiyetini sağlar.

f) Konşimento (BOL veya Airwaybill veya CMR): Bu belgeyi nakliye firması, sizden alacağı bilgilere göre hazırlar. İçeriğinde, ihracatçı ve ithalatçı şirketlerin bilgileri, ihracatı yapılan ürünlerin fiyat hariç detayları yer alır. Ürünlerin gönderi sürecinde, malın taşıma senedi mahiyetindedir. Kıymetli evrak statüsündedir. İthalatçı firma Konşimento orijinali ve İngilizce fatura kopyası olmadan malı çekemez.

Evrak Süreci ve Sıralama:

Evrakları kısaca açıkladıktan sonra. İhracat aşamasında evraklar hangi sıra ile hazırlanır ve müşteriye nasıl ulaştırılır kısaca açıklayalım.

a ) İlk olarak Türkçe fatura ve içeriği İngilizce olacak şekilde Invoice yani İngilizce fatura hazırlanır (Rusya gibi bazı ülkelerde fatura ve diğer evrakların Rusça hazırlanmış olması talep edilir, İngilizce genel kabul gören bir dildir, yabancı dildeki fatura ithalatçı firma talep ederse o ülkenin dilinde hazırlanabilir, örneğin Fransızca veya Almanca)

b ) Çeki listesi ve içeriğini İngilizce’ye çevirerek hazırlanacak Packing list hazırlanır.

c ) Nakliyeciye vereceğiniz bilgilerle, nakliye firması konşimento hazırlar.

d ) Gümrük müşaviriniz sizden aldığı Türkçe fatura, çeki listesi ve nakliyeciden aldığı konşimento veya araç çıkış bilgileri ile beyanname hazırlar.

İngilizce fatura ve çeki listesini de gönderirseniz, Tır gönderileri için Invoice, packing list, menşe belgesinden oluşan evrak setini , nakliye firmasına teslim eder. Eğer gemi ile konteyner gönderisi yapıyorsanız bu evrakları, beraberine nakliyeciden alacağınız konşimento ile birlikte, ithalatçı firmaya sizin göndermeniz gerekecektir. Yani evrak setini DHL, TNT gibi bir kurye firma aracılığı ile ithalatçı firmaya göndermeniz gerekecektir.

Mikro İhracat

Küçük ölçekli şirketlerin daha kolay ihracat yapabilmesi ve şirketlerin küçük ölçekli gönderi için evrak prosedürlerini azaltmak için sağlanmış bir haktır. Kolay ihracat olarak da bilinir. Tam açıklaması: Hızlı kargo yetkisi dahilinde 1000 ve 1040 rejim kodlu ihracat rejimi ile ETGB (Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesi) Mikro ihracat, 300 kilodan daha hafif ve 15.000 EUR’dan daha düşük bedelli ürünler için (her iki şartda sağlanmalıdır) ihracat beyannamesi açmadan, yani bir gümrük müşavirine başvurmadan yapılan ihracat türüdür. Sadece hızlı kargo taşıma yetkisi olan DHL, UPS,TNT gibi bir firmalar aracılığıyla yapılan gönderilerde geçerlidir. Bir gümrük müşavirine yetki vermeniz veya bir ihracatçı birliğine üye olmanız gerekmez. Hızlı kurye firmasına konşimento hazırlatıp, ekine Türkçe fatura ve Invoice eklemek suretiyle, mikro ihracat yapabilirsiniz. AB ülkelerine ihracat yapılması durumunda, bağlı olduğunuz Ticaret odasına başvurarak, ayrıca bir ATR.1 belgesi düzenleyerek evrak setine eklemeniz durumunda, ithalatçı firma gümrük vergisi ödemeden malları çekebilecektir.