Toplumsal Kalkınmada Kadın İstihdamının Önemi

Toplumsal Kalkınmada Kadın İstihdamının Önemi

Kadınların işgücüne katılımları, toplumların gelişmişlik düzeyiyle oldukça yakından ilişkilidir. Kadınların politik, ekonomik ve sosyal haklar açısından güçlenmeleri ve bu yolla etki alanlarının genişlemesi, daha istikrarlı ve adil toplumların oluşmasına, yaşam kalitesinin yükselmesine ciddi katkı sağlamaktadır.

Kadının ekonomik ve politik arenada ne kadar etkin yer aldığını anlamak için World Economic Forum tarafından hazırlanan “Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu” (Global Gender Gap) çok değerli bir kaynaktır.

Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu Sonuçları

2006’den beri her yıl yüzden fazla ülkede istihdam oranlarını inceleyerek hazırlanan rapor, kaynak ve fırsatlara erişimde cinsiyete dayalı farklılaşmaları ölçmeye çalışmaktadır.

Bu raporda, cinsiyetler dört ana boyut açısından incelenir. Bu boyutlar, “Ekonomiye Katılım ve Fırsat”, “Eğitim Kazanımı” , “Sağlık ve Hayatta Kalma” ve “Siyasi Güçlenme” dir.

2022 verilerine göre küresel uçurum %68,1 oranında kapanmış durumdadır. Başka bir deyişle uçurumun mevcut şartlarla tamamen kapanması için 132 yıl gerekmektedir. Pandemi öncesi dönemde bu süre 100 yıl olarak hesaplanmıştır (2020).

Rapora göre dünya sıralamasında cinsiyetler arası uçurumun en az olduğu ülke İzlanda’dır. Araştırmaya dahil olan 146 ülke arasında Türkiye 124. sırada yer almaktadır. “Ekonomiye Katılım ve Fırsat” boyutu özelinde bakıldığında ise ülkemiz 134. sıradadır.

Türkiye’de Kadın İstihdamı

İyi bir iş bulabilmek için iyi bir eğitime ve donanıma sahip olmak en önemli faktörler arasında yer almaktadır. Bu açıdan bakıldığında Türkiye, cinsiyetlerin eğitim olanaklarına eşit erişimi açısından görece iyi durumdaki ülkeler arasındadır. Ancak ülkemizdeki istihdamın ve gönüllü/gönülsüz işsizliğin dağılımına göz atıldığında, dağılımında cinsiyete bağlı eşitsizlikler olduğu ve kadınların belli alanlarda oldukça dezavantajlı olduğu görülmektedir.

TÜİK verilerine göre, 2022 ikinci çeyrek sonu itibariyle Türkiye’deki istihdam 30,7 milyondur ve bunun 9,9 milyonu kadındır. İstihdam edilen kadınların sektör dağılımına bakıldığında, %60 oranla hizmet sektörü ilk sırada yer alırken, %21 oranla tarım sektörü ikinci sırada yer almaktadır.

Tablo 1

Gündelik ev işleri ve çocukların bakımı, hanede özellikle kadınların yaşamı şekillendiren önemli unsurlar arasında yer almaya devam etmektedir. “İşgücüne dahil olmayan” toplam 30 milyon kişinin 21 milyonu kadındır ve bu kadınların 10 milyonu “ev işleriyle” meşgul oldukları için işgücüne dahil olmadıklarını belirtmişlerdir.

Tablo 2

İşsizlik verilerine göre, 2022 2.çeyrek itibariyle kadınlardaki işsizlik oranı %12,8, işsiz kadın adedi ise 1,4 milyondur. İşsizlik oranlarına eğitim durumların göre bakıldığında ise, yüksek öğretim kurumlarından mezun olan kadınlardaki işsizlik oranı %14 ile genel ortalamanın üzerinde seyretmektedir.

Tablo 3:

Kadın İstihdamının Çalışma Hayatına Pozitif Etkileri

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’nun “İş ve Yönetimde Kadınlar: Değişim için Gerekçeler” başlıklı raporu, 2019’da 70 ülkeden 13 bin işletmeye ilişkin verilerin analiz edilmesiyle oluşturulmuş son derece kapsamlı bir kaynaktır.

Rapora göre; yönetimlerinde toplumsal cinsiyet çeşitliliğini izleyen şirketlerin dörtte üçü %5 ila %20 arasında kâr artışı elde ettiğini belirtmektedir. Ayrıca yönetim kurullarında kadın üye sayısı arttıkça şirketlerin iş çıktılarının %20 oranında iyileştiği görülmüştür.

Özlük hakları ve şirket politikaları açısından da kadınların erkeklere eşit seviyelere ulaştığı firmalarda verim %62’ye varan oranlarda artabilmektedir. Ankete katılanların %54’ü, kadınların yönetimde erkeklerle eşit haklara sahip olmasının şirketin repütasyonuna katkı sağlayacağı belirtmişlerdir.

Rapordaki diğer önemi bulguları örneklemek gerekirse, şirket içinde kadın istihdamının artmasıyla beraber yetenekli çalışanları elde tutma olasılığı %59,7 artmaktadır. Kadınlara has hassasiyetler sayesinde, şirketlerin tüketici ihtiyacını daha net analiz edebilme olasılığı da rapora göre %37,9 oranında artmaktadır.

Kadın istihdamının artırılmasının, ekonomiye direkt katkılarının yanında, dolaylı olarak gelişimini tetikleyeceği bir dizi alanda da bulunmaktadır. Bunlardan birisi, ev düzenindeki rutin işlerin daha kısa sürede yapılabilmesine olanak sağlayacak ev aletleri ve makineler için oluşacak talebin artmasıdır. Bir diğeri de, ev işlerine destek ve çocuk bakımı gibi hizmet ihtiyaçlarının daha yoğun talep edilmesi olarak örneklenebilir. İş hayatında kadının daha aktif rol alması, etrafındaki diğer sektörlerden de daha yoğun hizmet talep etmesine ve ekonominin bir bütün olarak kalkınmasına katkı sağlayacaktır.

Ekonomiye dolaylı bir diğer etki, kadın istihdamının yükselmesiyle, devletin eğitim yatırımlarının artması, gündüz bakımevi/ kreş gibi özel ve kamu hizmetlerinin çeşitlenerek genişlemesi olarak belirtilebilir.

Sonuç ve Değerlendirme

Kadın istihdamı gün geçtikçe yükselen bir trendde olsa da halen ülkemizde ve dünyada beklenen seviyede değildir.

Özellikle Türkiye’deki veriler incelendiğinde gerek bilgi birikim gerek kapasite olarak erkeklerle eşit seviyede değerlendirebilecek kadınların istihdam edildikleri sektörler, iş hayatına katılmama tercihleri, istihdam edildikleri yerlerdeki statüleri cinsiyetçi rollerden birçok farklı açıdan etkileniyor gibi görünmektedir.

Kadınların istihdama daha fazla katılımı, toplam üretimi ve kaliteyi artıracağı için, istikrarlı ekonomik gelişim için her dönemde teşvik edilmelidir. Ev işlerinin ve çocuk bakımına ilişkin sorumlulukların cinsiyetler arasında mümkün olduğu kadar eşit paylaşımı, kadınların iş hayatına daha aktif katılımı için son derece önemlidir.

Sürdürülebilir büyüme için kadın erkek ayrımı yapılmaksızın, ekonomiye katkı esas alınmalıdır. Toplumsal refah ve gelişim için var olan tüm potansiyelin ortaya konulması  ana hedeflerden biri haline gelmelidir.

Kaynaklar

https://yesilgazete.org/kuresel-cinsiyet-esitsizligi-raporu-ucurumun-kapanmasi-132-yil-daha-alacak-turkiye-sonlarda/

https://www.weforum.org/agenda/2021/03/3-ways-to-build-gender-equality-in-the-workplace-post-pandemic

https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2022.pdf

https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2022/03/01/nearly-2-4-billion-women-globally-don-t-have-same-economic-rights-as-men

https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-II.-Ceyrek:-Nisan-Haziran-2022-45652

https://www.ekonomist.com.tr/girisim-kobi/neden-is-yasaminda-kadinlar-olmali.html

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/416749

https://www.ilo.org/ankara/news/WCMS_703605/lang--tr/index.htm

http://web.worldbank.org/archive/website01363/WEB/0__-9826.HTM

https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/bitstream/handle/1/1913/ILO-Kitap.pdf?sequence=1&isAllowed=y

https://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/10770/274558.pdf?sequence=1&isAllowed=y

https://www.grantthornton.com.tr/en-guncel/raporlar-ve-arastirmalar/women-in-business-2022-opening-the-door-to-diverse-talent/

https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_700964.pdf

https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/KadininKalkinmadakiRoluOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf

https://www.wald.org.tr/tr/projeler/tamamlanan-projeler/kadin-istihdam-ve-girisimcilik-merkezi-projesi

https://www.ilo.org/ankara/news/WCMS_703605/lang--tr/index.htm