Asgari ücret artışı ne olacak?

Asgari ücret artışı ne olacak?
Asgari ücreti, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyon, yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında teamül üzerine aralık ayında dört kez toplanıyor. Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor. Asgari ücret, bir işçi için aylık brüt 6 bin 471 lira, vergiler ve kesintiler düştüğünde net 5 bin 500 lira 35 kuruş olarak uygulanıyor.

Asgari ücretin işverene toplam maliyeti, bir işçi için 7 bin 603 lira 43 kuruş. Bunun 6 bin 471 lirası brüt asgari ücret, 1003 lira 1 kuruşunu sosyal güvenlik primi, 129 lira 42 kuruşunu işveren işsizlik sigorta fonu oluşturuyor.

Asgari ücretlinin merakla beklediği ilk Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantısı gerçekleşti. İşçi ve işveren temsilcilerinin katılımıyla gerçekleşen toplantıya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ev sahipliği yaptı. Asgari ücretli yeni net asgari ücretin ne kadar olacağına yönelik çalışmaları yakından takip ederken, TÜRK – İŞ Başkanı Ergün Atalay pazarlığı 7.785 lira üzerinden başlatacaklarını ifade etti.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, Türkiye Büyük Millet Meclisi 2023 Bütçe görüşmelerinde yeni asgari ücret zammına ilişkin açıklamalarda bulundu. Bakan Bilgin, asgari ücret zammında emekçilerin yanında yer alacaklarını ifade etti.

Tahminler ve beklentiler neler?

Mevcut asgari ücret şu anda 5.500 TL olarak uygulanıyor. Asgari ücrete yeni yılda en düşük diye tahmin edilen oran olan % 30'luk bir zam yapılması halinde mevcut asgari ücret 7.150 TL, % 40'lık bir zam yapılması halinde mevcut asgari ücret 7.700 TL, % 50'lik bir zam yapılması halinde ise 8.250 TL'ye ulaşılıyor.

Asgari ücretten gelir vergisi ve damga vergisi kesintisine 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren son verildi. Net asgari ücret 8 bin liraya çıkartılırsa brüt asgari ücret 9.412 TL, işverene maliyeti ise 11.059 TL oluyor.

Net asgari ücret 8.250 TL olursa brüt ücret 9.706 TL, işverene maliyeti 11.404 TL; Net asgari ücret 8.500 TL olursa brüt ücret 10 bin lira, işverene maliyeti ise 11 bin 750 lira oluyor.

Net asgari ücretin 8.750 TL’ye çıkartılması halinde ise brüt asgari ücret 10.294 TL, işverene maliyeti de 12.095 TL’ye yükseliyor.

Türkiye’de çalışanların yüzde kaçı asgari ücret almakta?

Geçtiğimiz 20 yıla baktığımızda ise (2001 – 2020), Türkiye’de asgari ücretle çalışanların oranının en yüksek olduğu yılın 2001 (%54,9) olduğu görülürken, 2020 (%42) ise 2019’a (%36,8) göre %5,2’lik bir artış görülüyor. Asgari ücretli çalışanların oranının en düşük olduğu yıl ise 2017 (%35).

Gelişmiş ülkelerde asgari ücretli çalışan oranı nedir?

2018 yılı Eurostat ve SGK verilerine göre seçili ülkeler arasında asgari ücretle çalışan oranı en yüksek ülke Türkiye (%36,2). İkinci sırada ise Türkiye’nin yarısından daha az bir oranla (%15,2) Slovenya bulunuyor. Asgari ücretle çalışanların oranı en az olan ülkeler ise %1’in altında oranları ile İspanya (%0,8) ve Belçika (%0,9) yer alıyor.

Yukarıdaki tabloda yer alan verilerde çeşitli ülkelerin 2012 ve 2022 yılları Temmuz aylarındaki asgari ücret verileri Euro üzerinden veriliyor. Tablonun sağ tarafında gördüğümüz yüzdelik dilim ise ülkelerin bu 10 yıldaki büyümeleri gösteriliyor(yeşil renkli çizgiler). Söz konusu tablo incelendiğinde Türkiye’nin 10 yıllık büyüme oranını 0’ın altında yer alıyor. 2012 asgari ücret verisi ile 2022 yılında asgari ücreti Euro olarak karşılaştırdığımızda Türkiye’deki asgari ücrette bir azalma görülüyor. 2012 yılı Temmuz ayında söz konusu olan net asgari ücret 739,80 Lira, 2022 yılında ise net asgari ücret 5500,35 Türk Lirası olarak veriliyor. Asgari ücretin bu sene yapılacak zammı da birçok işçiyi ve işvereni meraklandırıyor.

Türkiye’deki asgari ücretli çalışan oranı değerlendirme

Türkiye’deki asgari ücretlilerin oranı 2017’den 2020’ye %35’den %42’ye artış göstermiştir. Özel sektörde asgari ücretli çalışan oranı %66.72 olarak görülüyor. Görülen bu asgari ücret oranının yüksekliği ile ilgili kur politikası ve vergi düzenlemesi yönünden etkisi işverenlerin üzerinde görülüyor. Üst düzey kalifiye ve tecrübeli eleman çalıştıran firmalar ise hâlihazırda ekonomik sistemde büyük yer etmekte olan KOBİ kapsamına girmeyen firmalar olmakta. Ekonomik şartlar, kur ve vergi oranları hem işverenleri hem de işçileri yakinen ilgilendirmektedir.

Asgari ücretli oranını düşürmek için neler yapılabilir?

Vergilerin tekrar düzenlenmesi ve gözden geçirilmesi, uzun süreli öngörülebilen kur politikaları, kalifiye ve yüksek maaşlı çalışan gruplarında farklı teşvik çalışma maliyeti modellerinin uygulanması, üniversite, devlet ve işveren firmaların ortak çalışması, çalışanların şirketlerin karar mekanizmasında daha etkin olabileceği yöntemlerin araştırılması.

Tüm bu çalışmalarda inovatif fikirlere açık olunması, çalışma modellerinde yeni model ve şekillerin çalışılıp değerlendirilmesi gerekiyor. Asgari yüzdesinin nedenlerinin irdelenmesi ve alınan sonuçlara ilişkin olarak da revize neler yapılabilir ve neler geliştirilebilir şeklinde çalışmaların ortaya konması önem arz etmektedir. Çeşitli kaynaklardan öneriler toplanması; üniversite işveren ve devletin yakın işbirliği içinde sistematik olarak çalışarak yeni formüller ve modeller oluşturması, toplumun mevcut ekonomik düzeni iyileştirebilecek oranda çalışkan olması, kadın istihdamının da gelişmiş ülkeler seviyesinde sergilenip gelişime katkı sağlanması gibi çalışmaların yapılarak bu orana çözüm yolu olarak sergilenmesi gerekiyor.

Kaynakça

• Habertürk / 09.12.2022
  (https://www.haberturk.com/asgari-ucrette-ilk-toplanti-sona-erdi-asgari-ucrette-beklentiler-belli-oldu-2023-asgari-ucret-ne-kadar-olacak-3545754-ekonomi)
• Milliyet / 05.12.2022
  (https://www.milliyet.com.tr/galeri/asgari-ucret-toplanti-tarihleri-asgari-ucrette-zam-pazarligi-bu-hafta-basliyor-yeni-asgari-ucret-ne-kadar-olacak-6867818/4)
• T. C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
  (https://www.csgb.gov.tr/asgari-ucret/)
• Veripie / Aralık 2021 / Levent Sarı
  (https://www.veripie.com.tr/turkiyenin-42si-asgari-ucretle-calisiyor/)
• TÜRK-İŞ Haber Bülteni / Kasım 2022
  (https://www.turkis.org.tr/storage/2022/11/Aclik-Yoksulluk-–-Kasim-2022.pdf)
• Eurostat Statistics / 22.07.2022
  (https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=File:Minimum_wages,_July_2022_and_July_2012_(€_per_month_and_%25)_-_F1.png)
• DiSK-AR Asgari Ücret Gerçeği 2022 Raporu
  (https://arastirma.disk.org.tr/wp-content/uploads/2021/12/DiSK-AR-2022-Asgari-Ucret-Rapor-Aralik-2021-FINAL.pdf)